Uit: Ramayana
De Ramayana, het grote epos uit India, is het verhaal over Prins
Rama en zijn vrouw Sita. Het is duizenden jaren oud en ongetwijfeld
een van de meest invloedrijke literaire werken aller tijden,
met name in Zuid- en Zuidoost-Azië. In het Nederlands zijn verschillende
samenvattingen van de Ramayana verschenen, maar nog geen volledige
vertaling. Gezien de ca. 24.000 verzen – of 50.000 regels –
waaruit de tekst bestaat en de meer dan 2.000 gedeeltelijke
of volledige manuscripten die er van de Ramayana bekend zijn,
is een volledige vertaling ook geen geringe opgave.
Het oudst bekende manuscript (geschreven op palmbladeren) zou ongeveer
1.000 jaar oud zijn, maar het verhaal zelf is veel ouder. Sinds
onheuglijke tijden bestond in India de traditie van mondelinge
overdracht, waarbij verhalen uit het hoofd werden geleerd, voorgedragen
en door de ene generatie aan de volgende werden doorgegeven.
Onvermijdelijk werd het verhaal hierbij zo nu en dan weer net
iets anders verteld en werden er stukken aan toegevoegd, afhankelijk
van de landstreek en de periode waarin het epos verteld werd
en van de filosofische opvattingen die de vertellers inspireerden.
De vele manuscripten komen uit Noord- en Zuid-India. In het
zuiden zijn de oorspronkelijke teksten beter bewaard gebleven.
Er was weinig verkeer met het noorden en daardoor weinig beïnvloeding
vanuit andere culturen. De noordelijke editie wordt daarom wel
gezien als een commentaar op de zuidelijke. Waarschijnlijk tussen
750 en 500 v. Chr. heeft de dichter en wijze Valmiki het hele
epos in een bepaald metrum gezet dat het onthouden gemakkelijker
maakte. De Ramayana van Valmiki is daarmee de oudst bekende
versie van het verhaal van Rama en is ook ouder dan de oudst
bekende versies van de Mahabharata.
Van 1960 tot 1975 publiceerde het Oriental Institute in Baroda de
zg. ‘Kritische editie’ van Valmiki’s Ramayana in zeven delen.
Deze Kritische editie is het werk van een groep wetenschappers
met als doel een uniforme Sanskriet-basistekst, die het oudste
origineel van Valmiki zo dicht mogelijk benadert. Als gevolg
daarvan zijn vele plaatselijke en latere toevoegingen uit de
manuscripten weggelaten. Dat betekent enerzijds dat waardevol
materiaal uit die teksten verdwenen is, maar anderzijds dat
dit waarschijnlijk de meest authentieke en meest begrijpelijke
versie van de Ramayana is.
De Kritische editie dient als basis voor de Engelse vertaling van
Princeton University Press. Deze Engelstalige versie van - opnieuw
- een team van wetenschappers, onder leiding van Prof. Robert
P. Goldman, bevat uitgebreide inleidingen, commentaren, en een
grote hoeveelheid noten en verwijzingen. Voor verdere studie
verwijzen wij de geïnteresseerde lezer dan ook graag naar de
Princeton-editie. Het eerste deel van deze Engelstalige editie
verscheen in 1984. Wij verwachten dat het zesde deel binnenkort
zal verschijnen, waarna het zevende en laatste deel resteert.
In Nederland werd rond 1984 een studie- en vertaalgroep Ramayana
opgericht binnen de School voor Filosofie, die uiteindelijk
besloot zich te baseren op de Princeton-editie en daarmee ook
op de Kritische editie. Er werd verder gekozen voor een eenvoudige
uitgave van het verhaal zelf, zonder alle extra’s van de Princeton-editie.
Dit online boek is het eerste deel van deze Nederlandse vertaling.
Wij hopen in de komende jaren ook de volgende delen te publiceren.
Het verhaal van de Ramayana in een notendop: Om een zoon te krijgen,
organiseert Koning Dasaratha een enorm offerfeest. Zijn drie
voornaamste vrouwen baren daarop vier zonen: Rama, Lakshmana,
Bharata, en Satrughna. Rama breekt aan het hof van koning Janaka
de grote boog van Siva en wint daarmee Janaka’s dochter Sita
als echtgenote. De derde vrouw van koning Dasaratha verzet zich
echter tegen Rama’s installatie als troonopvolger. Rama wordt
verbannen en haar zoon Bharata zal in zijn plaats regeren. De
oude koning sterft van verdriet. Bharata vraagt zijn broer Rama
toch koning te worden, wat Rama weigert. Rama trekt met Sita
en Lakshmana door het woud. Op een dag komt een vrouwelijke
demon bij het drietal en tracht Rama te verleiden. Lakshmana
verwondt haar. Een van haar broers wordt gedood en de andere
broer, Ravana, zint op wraak. Met een list ontvoert hij Sita.
Rama en Lakshmana krijgen de raad naar Sugriva, de apenprins,
te gaan. Rama sluit een verbond met Sugriva. Legers apen zoeken
Sita overal. Na een tip springt Hanuman, Sugriva’s minister
en raadsman, over de oceaan naar het eiland Lanka. Hanuman ziet
Sita daar in een paleistuin en spreekt tot haar. Daarna doodt
hij Ravana’s lijfwacht, wordt gevangen genomen, maar ziet kans
te ontsnappen en Lanka in brand te steken. Sita blijft ongedeerd
en Hanuman keert terug. Er wordt een brug aangelegd over de
oceaan, Ravana wordt door Rama gedood en Sita wordt bevrijd.
Ze keren terug naar Ayodhya en Rama wordt tot koning gekroond.
Maar het volk heeft er ten onrechte geen vertrouwen in dat Sita
onaangerand is gebleven tijdens haar verblijf bij Ravana, en
verwijt Rama dat hij haar weer bij zich heeft genomen. Sita
wordt verbannen naar de kluizenaarshut van Valmiki, waar haar
zoons geboren worden. Vele jaren later reciteren zij het gehele
Ramayana epos voor de koning. Uit het gedicht hoort Rama dat
zij de zonen van Sita zijn. Sita wordt ontboden en geeft nogmaals
bewijs van haar onschuld. Maar zij heeft teveel geleden en op
haar bede wordt ze in de aarde opgenomen, waar ze vandaan kwam.
Rama wordt door Brahma getroost en keert terug naar de hemel.
Over de betekenis van de Ramayana is al veel geschreven, zodat wij
ons graag beperken en de tekst vooral voor zichzelf laten spreken.
Een enkele visie willen we de lezer niet onthouden. In deze
visie staat Rama voor het ware zelf van de mens (de atman),
Hanuman staat voor de rede of het onderscheidingsvermogen, Sita
staat voor de vrede en de demon Ravana staat voor het ego of
het onware zelf. De mens verliest zijn vrede door zijn ego.
Met behulp van de rede vindt hij die vrede weer terug.
Verder ligt de betekenis van de tekst vooral in wat hij doet. De vertalers
hebben veel genoegen beleefd aan het bestuderen en vertalen
van (delen van) dit grote epos. Dat genoegen wensen wij ook
de lezer toe.
Voor Ramayana deel 1 (pdf) zie:
Ramayana van Valmiki - deel 1
|